Polikistik over sendromu, kadınların adet dönemlerini, hormonlarını, gebe kalma potansiyelini, fiziksel görünümlerini ve bazı sistemik organlarını (kalp ve kan damarları gibi) etkileyen bir sağlık sorunudur. Karakteristik olarak androjenlerin artışı, adet gecikmesi veya düzensizliği ve ultrasonografide yumurtalıklarda küçük, çok sayıda kistin görünümü ile bulgu verir. Doğurganlık çağındaki kadınların yaklaşık 10 tanesinden birinde PCOS görülebilmektedir. Polikistik over, kadın infertilitesinin en önemli nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Polikistik Over Nedenleri

Polikistik over’in  nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte bazı faktörlerin (genetik ve insülin metabolizması gibi) bu sendromu tetiklediği düşünülmektedir. Bazı araştırmacılar Polikistik over’in aile içinde genetik geçişinin olduğunu hatta Polikistik overhastalarının annesinde veya kızkardeşinde de Polikistik over olduğunu tespit etmişlerdir. Şeker metabolizmasını ve gıdaların enerjiye dönüşüp kullanılması veya depolanmasını düzenleyen insülin hormonununda Polikistik over ile bağlantılı olabileceği düşünülmektedir. Vücutta biriken aşırı insülin Polikistik over hastalarında sivilcelenme, kıllanma, kilo alımı ve yumurtlama problemlerine yol açmaktadır.

Tüm PCOS hastalarında aynı semptomlar görülmemekle beraber belli başlı bulgular şunlardır:

  • adet görememe, düzensiz adet dönemleri
  • yumurtlama bozukluklarına bağlı kısırlık
  • hirsutism ( yüz, sırt, göğüs, karın… bölgelerinde kıllanma)
  • yumurtalık kistleri
  • akne, yağlı cilt, kepeklenme
  • kilo alımı, obezite
  • insulin rezistansı veya Tip 2 Diabet
  • yüksek kolesterol ve hipertansiyon
  • erkek şekilli kellik
  • karın ağrısı
  • horlama ve uykuda nefes alımının duraklaması (apne)

Normal bir adet döneminde kadınlarda her ay yaklaşık 15-20 tane yumurta olgunlaşmaya başlar ve genellikle 1 tanesi tamamen olgunlaşıp yumurtalıktan atılıp tüplere girer ve spermle döllenir. Polikistik over hastalarda yumurtanın tamamen olgunlaşma sürecindeki problemden dolayı yaklaşık 20 tane olan tam büyüyememiş yumurta kistik oluşumlar yaparlar ve yumurtlama olmaz.

Polikistik over tanısı, hastanın belirtileri ve muayanesi ile birlikte bazı hormon seviyelerine bakılıp ultrasonografi ile küçük ve çok sayıda kistin tespitiyle koyulur.

Polikistik over tedavisi mevcut belirtileri azaltmaya ve ileride oluşabilecek sistemik hastalıkları ( kalp hastalıkları, şeker hastalığı…) önlemeye yöneliktir.

  • doğum kontrol hapları: gebe kalmak istemeyen hastalarda adet düzenini sağlamak, erkeklik hormonu seviyelerini azaltmak ve akne oluşumunu azaltmak için kullanılabilir.
  • metformin: Glucophage, Polikistik over hastalarında insulin metabolizmasını etkileyerek şeker seviyelerinin kontrol altına alınmasını sağlar. Aynı zamanda kıllanmanın azalması ve birkaç aylık kullanım sonrası yumurtlamanın geri dönmesi gibi etkileri gösterilmiştir.
  • kısırlık tedavisi: yumurtlama uyarıcı bazı ilaçların kullanılması ( klomifen sitrat, gonadotropin) ile veya çok ağır durumlarda tüp bebek yöntemiyle gebelik elde edilebilmektedir.
  • aşırı kıllanma ve androjen artışı: Diane 35 veya Aldactone gibi antiandrojen ilaçlar kullanılmaktadır.
  • cerrahi tedavi: laparoskopik over drilling denilen yöntemle yumurtalıklardaki küçük kistlere iğne ile girilip boşaltılmaktadır.